Thursday, December 10, 2009
સાત બાય સાત ફૂટનું પિંજર..ફોકલેન્ડ રોડ લેન નંબર ૮
Monday, September 21, 2009
માફ કરજો...થોડો વધુ લવારો
PREM KAHANI NO # 1
PREM KAHANI NO # 2 ब्रेक-अप के बाद वो रोज उसकी यादो मैं खोया रहता है, ढूँढता है उसको, फेसबुक मैं कोई पन्ना नहीं है उसके नाम का, ऑरकुट मैं कोई और है ऐसे ही नाम वाली, अरे वो तो छोडो पुरे गूगल मैं भी उसकी कोई खबर नहीं, फ़ोन नंबर तो कबका बदल दिया है उ...सने, क्या करे सारे रास्ते बंद है एक दुसरे के बारे मैं जानने के...सुना है की वो दोनों एक ही शहर मैं रहते है...एक ही इलाके में...शायद पडोशी है वो दोनों...
PREM KAHANI NO # 5 એ નિવૃત્ત થઇ ગયો હતો, છોકરા પણ સેટ થઇ ગયા હતા. એક દિવસ એને ખબર મળ્યા કે નીતાની હાલત ખુબ ખરાબ છે, તેના સંતાનો તેને UK થી તગેડી કાઢી મુંબઈના કોઈ વૃદ્ધાશ્રમમાં મૂકી આવ્યા છે, મરી જાય ત્યાં સુધીના પૈસા ભરીને. એ આખી રાત એને ઊંઘ ના આવી..., સવારે ઉઠીને પત્નીને બધી વાત કરી, ખુલ્લા મને,ચાલીસ વર્ષ પહેલાની વીતી ગયેલી વાત ...હવે ત્રણે જણા સાથે રહે છે, એક બીજા ની સંભાળ રાખતા, અને સમય મળે તો ભગવાનને પણ ભજી લે છે...
Monday, July 6, 2009
માટીની મહેક અને પ્રેમિકાની યાદોની માંને કુતરા પૈણે !
અને તરત જ આંખમાં આંસુંઓના વાદળો બંધાઈ ગયા,
હવામાન ખાતા એ જાહેર કર્યું કે,
"વાતાવરણ ખુશનુમા છે,
જલ્દીથી નજીક ની લારી પર તમારા દાળવડા બૂક કરાવી દો "
કવિઓ અને કલાકારોએ લોકોને વરસાદ માણવાની અપીલ
રેનકોટ પહેરી છત્રી ઓઢીને કરી,
અમેરિકન્ મકાઈ શેકવા તૈયાર,
શેકાતી મકાઈ ના દાણા કરતા વધારે ઉત્કટ રીતે પ્રેમીઓ ફૂટી નીકળ્યા,
રસ્તાઓ પર,
બાષ્પીભવન ના થયું હોઈ એવી લાગણીઓના ઘોડાપુર લઈને
....
માટીની મહેક અને પ્રેમિકાની યાદોની માંને કુતરા પૈણે !
વરસાદ નહિ પડે તો મારા વાવેલા દાણાનું શું ?
ચુકાવાવના નાણાનું શું ?
હવે છાંટા નહિ પડે તો,
ખેતરમાં છાંટવાની દવા પીવી પડશે એનું શું ?
કવિના છંદ કરતા વધારે લયબદ્ધ ખેતરના ચાસ
રાહ જુવે છે તારી
મેઘદૂત નો વિરહ તો કઈ નથી આની સામે
મેહુલિયા
......
કાલુ બોલતા બાળકો અને એમનું તને
ઉની રોટલી અને કરેલાના શાકનું વચન પણ તને અસર નથી કરતુ...
કઈ નહિ બોસ
પડવું હોઈ તો પડ
નહિ તો વધુ એક દુકાળ
સંવેદનાનો
Tuesday, June 2, 2009
આંગળા વેંઠારવાનાં !
Wednesday, May 6, 2009
કેજરીવાલ, વી મીસ યુ
Sunday, May 3, 2009
૨૦ દિવસ, ૪૦૦૦ કિલોમીટર
Thursday, February 26, 2009
અહમદશાહ બાદશાહથી લઇને ‘બ્રાંડ અમદાવાદ’ સુધીની સફર
‘વાઇબ્રન્ટ સમિટ’ અને ‘બ્રાંડ અમદાવાદ’નાં વાધા પહેરીને આપણું અમદાવાદ તેની સ્થાપનાનાં ૫૯૮ વર્ષ ૨૬ ફેબ્રુઆરીએ પુરા કર્યા. લગભગ છસદીઓથી આ શહેર સતત જીવંત રહ્યું છે. સદીઓ પહેલા અમદાવાદની ગણના દુનિયાનાં શ્રેષ્ઠ અને સંુદર શહેરોમાં થતી હતી. તેને શહેરમાંઆવેલા અનેક મુસાફરોથી માંડીને રશિયાના ઝારે પણ વખાણ્યું છે. મુસાફર બ્રીગ્સને અમદાવાજ વિશે લખ્યું કે આ ભૂમિ કવિની કલ્પના અનેચિત્રકારની પીંછીને માટે માટેની છે. આવું આપણું અમદાવાદ આજે પૂર્વ અને પશ્ચિમ એવા બે ભાગોમાં વહેંચાઇ ગયું છે. માત્ર ભૌગોલિક રીતેનહિં. પરંતુ તમામ રીતે. એક જ શહેરમાં જાણે બે શહેરો હોય તેવું લાગે છે. વાંકી ચુંકી પોળો અને ઐતિહાસિક ઇમારતોમાંથી ટાવર અનેફ્લેટની સંસ્કૃતિ એ છેલ્લા થોડા દાયકાનું જ પરિવર્તન છે. જબ કુત્ત પે સસ્સા આયાની દંતકથા અને ખુમારી ધરાવતા આ શહેરનો વિકાસ તોવખાણવા લાયક છે પરંતુ સામાન્ય માણસની ખુમારી ક્યાંક ખોવાઇ છે.અત્યારે જ્યારે રીયલ એસ્ટેટ તેના સામાન્ય માણસ માટે ડ્રીમ એસ્ટટે થઇ ગયું છે ત્યારે શહેરના લોકો ઘર અને તેની વ્યવસ્થાનો ઇતિહાસ પણ આપણે જોઇએ. શહેરનાંમકાનો અને તેની બાંધણી જોઇને એડવીન આર્નોલ્ડે કહ્યું કે, ‘લવલીએસ્ટ લીટલ બિલ્ડીંગ્સ ઇન ધ વર્લ્ડ’ તો આ મકાનો અને સ્થાપત્યની વાતકરતા જેમ્સ ડગ્લાસ વેર્સ્ટન ઇન્ડિયા પુસ્તકમાં લખે છે કે, ‘રસિક બાદશાહ શાહજહાંમાં સૌદર્યનાં બીજ તો જન્મસિદ્ધ હતા પરંતુ અમદાવાદમાંએના ઉપર જલસિંચન થયું. શાહજહાં અમદાવાદનાં સૂબા હતા. તે ઘણો વખત અહિં રહ્યાં હતા. અમદાવાદ ઉપરથી જ પ્રેરાઇને શાંહજહાંએઆગ્રા અને દિલ્હી શણગાર્યું હશે. એમ કહીએ તો નવાઇ પામવા જેવું નથી. આર્નોલ્ડનો મત શાહજહાંએ શહેરને ગર્દાબાદ કહ્યું તેનાથી ઘણોવિપરીત રીતે અહિં મૂલવવામાં આવ્યો છે.તો આવું સુંદર અને સ્થાપત્યમાં શીરમોર એવું અમદાવાદ અવ્યવસ્થિત કેવી રીતે થયું. તેના મોટા રસ્તાઓ કેમ કરતા નાના અને ગીચ બન્યાં.પોળો પણ સાવ સંકડામણમાં કેવી રીતે થઇ. આ બધા પ્રશ્નો છે. આ અંગે થોડુંક જોઇએ. મીરાતે અહમદીમાં લખ્યું છે કે, મરાઠા સમયમાં પૈસાઆપો તો ગમે ત્યાં મકાન બાંધવાની પરવાનગી મળતી. તેથી શહેરનાં રસ્તાઓ સાંકડા થઇ ગયા. એમ કહેવાય છે કે મરાઠા સમયમાંઅમલદારને નાણાં આપનારને રસ્તા વચ્ચે મકાન બાંધવાની રજા પણ મળતી. છેવટે રસ્તો એટલો નાનો થઇ જતો કે કેટલીક વાર તો સાવ વાંકોપણ બનતો. કેટલાક તો આ રીતે રસ્તાની જમીન દબાવી પણ લેવાતી. અને આ રીતે અમદાવાદનાં મહામાર્ગ સાંકડા થતા ગયા. ટૂંકમાંગેરકાયદે બાંધકામ મરાઢા સમયમાં ખૂબ થયું. લાંચ આપીને લોકોએ રસ્તાઓ દબાવ્યા. અણઘડ બાંધકામ થયું.વળી શહેરમાં એક જ જગ્યાએ એક કોમના લોકો રહેવા માંડ્યા તે અંગે ઇતિહાસકાર રત્નમણિરાવ લખે છે કે, મરાઠા રાજમાં લોકો પોતપોતાના જથ્થામાં રહેવા લાગ્યા. જેનાથી શહેરનાં કેટલાક ભાગો એકદમ ગીચ થઇ ગયા. આ વિધાન પરથી માલમ થાય છે કે શહેરમાંઘેટોઆઇઝેશનની પ્રક્રિયા ખાસ કરીને મરાઠા સમયમાં થઇ જ્યારે અમદાવાદ ઘણું ખરુ અસુરક્ષિત હતું. અને લોકો પોતાની કોમના લોકો સાથેજ રહેવા માંગતા હતા. સુરક્ષા ખાતર.સ્થાપત્યમાં અમદાવાદનું નામ એક શ્રેષ્ઠ શહેર તરીકે આજે પણ લેવાય છે. પરંતુ ૧૯૩૦ માં ઇતિહાસકાર રત્નમણિરાવ શહેરનાં આધુનિકસ્થાપત્યની ટીકા કરે છે. તેઓ લખે છે કે, અમદાવાદ શહેરમાં બાંધકામને આકર્ષક બનાવવાની ભાવના નાશ પામવા લાગી. ગાડા ઉપરથીઆપણે મોટર પર આવ્યા અને ભવિષ્યમાં વિમાન ઉપર જઇશું તો નવાઇ નથી. કાસદમાંથી તાર ટપાલ અને હવેતો રેડિયો આવ્યા. જીવનધોરણમાં ફેરફાર આવતા બીજી જરૂરિયાત વધતા લોકો હવે પહેલાના જેટલી રૂપિયામાં છુટ ન રહેવા માંડી. એની અસર સ્થાપત્ય પર પડી.તેઓ આગળ વધતા કહે છે કે, અમદાવાદ મ્યુનિસિપાલીટીને પણ દેશી સ્થાપત્યનું શોભે એવું મકાન કરાવવાનું મન ના થયું. અને મોટાઈંટવાડા જેવું મકાન કર્યું એ દીલગીરીની વાત છે. આનાથી પણ આઙ્ગર્યની વાત તો એ છે કે ૧૯૩૦ માં આવી જોરદાર ટીકાનો ભોગ બનેલુંમ્યુનિસિપાલીટીનું મકાન આજે પણ એમનું એમ જ છે. જે આપણા દાયકાઓ પહેલા ટીકા પામેલી આપણી સ્થાપત્યની ભાવના માટે હજુ પણપ્રસ્તુત છે.અમદાવાદ શહેર હવે નાનું પડતું હતું. તેને વિસ્તરણ માટે લોકોેએ પઙ્ગિમનાં વિસ્તારોમાં રહેવા માટે નજર દોડાવી. પહેલા તો માત્ર પૈસાદારોહવા ખાવા માટે બહાર ખુલ્લામાં ( પશ્ચિમ અમદાવાદમાં) બંગલા બાંધતા. આ અંગે વધુમાં રત્નમણિરાવ તેમનાં પુસ્તક અમદાવાદનુંસ્થાપત્યમાં લખે છે કે, આજ સુધી બંગલા પૈસાવાળા કરતા. ગામમાં ઘર હોય અને હવા ખાવા બંગલો બાંધતા. હવે એ પ્રશ્ન સામાન્ય વર્ગનેવિચારવાનો આવ્યો છે. સહકારી મંડળો શહેર બહાર બંગલા બાંધે છે. આ બંગલા સામાન્ય માણસને ધ્યાનમાં રાખીને બનાવાતા હોવાથીખર્ચનો વિચાર સૌ પ્રથમ કરવામાં આવે છે. આ બંગલાઓથી જૂની સહકારની ભાવનાનો અંત આવશે. પરંતુ એ કરવું જ પડશે. શહેરનાંવિકાસ અને સ્વાસ્થ્ય માટે.તો તરત જ હવે જે પ્રશ્ન હાલમાં પણ સામાન્ય લોકોને નડે છે તે રીયલ એસ્ટેટનાં વધતા અને આસમાને આંબતા ભાવો છે. તે વખતે પણ આજગ્યાઓ મોંઘી થઇ ગઇ હતી. રત્નમણિરાવ લખે છે કે, કોઇ કહે છે કે ગરીબ વર્ગ તો ઠીક પરંતુ સામાન્ય વર્ગ પણ શહેર બહાર છુટાબંગલામાં રહી શકવા સમર્થ નથી.તો ઇતિહાસકાર વાત આગળ વધારતા લખે છે કે, શહેરનું મુખ્ય દવાખાનું સીવીલ હોસ્પિટલનું મકાન જોવું ગમે તેવું નથી. અમદાવાદ જેવાશહેરને લાયક રેલવે સ્ટેશન ક્યાં છે ? અમદાવાદ કરતા ઉતરતા શહેરનાં રેલવે સ્ટેશનો પણ સારા હોય છે. અમદાવાદ મ્યુનિસિપાલીટીનુંમકાન પણ શહેરને લાયક નથી. જાહેર મકાનો આંખને ગમે તેવા નથી થતા તો ખાનગી મકાન પર ટીકા કઇ રીતે થાય. તો પણ આ નવાબંગલાઓ પર પણ તેઓ ટીકા કરવાનું ચુકતા નથી. ૧૯૨૦ ના દાયકામાં બનેલા બંગલાઓ વિશે તેઓ લખે છે કે, બહાર ખુલ્લામાં નવાબનેલા બંગલાઓ ચાર બરફીના ચોસલા ઉપર નીચે ગોઠવ્યા હોય તેવું લાગે છે. તે ચુનો ચોપડેલા ઈંટવાડા હોય તેમ લાગે છે.હાલમાં શોપિંગ મોલ પણ શહેરમાં ઠેર ઠેર બંધાવા માંડ્યા છે. તો વેપારની દુકાનો કેવી હોવી જોઇએ તેનું પણ ધ્યાન અમદાવાદનાં ઇતિહાસમાંરાખવામાં આવ્યું છે. જેમ કે માણેકચોકની જે તે જમાનાની દુકાનો શાસ્ત્રોક્ત હતી. રત્નમણિરાવ બંગલાઓ અને બીજી ઇમારતોની ટીકા કર્યાબાદ દુકાનો વિશે લખે છે કે, શેઠ કસ્તુરભાઇએ પીરમહંદશાહના રોજા સામે જે નવી દુકાનો બંધાવી છે તે આ બાબતમાં મહત્વની અને સુંદરશરૂઆત છે. મકાનો બાંધવામાં અનુકરણ કરવા કરતા આ દુકાનો જેવું નવીન સર્જન કરવાની જરૂર છે. આ દુકાનોથી અમદાવાદનાંબાંધકામના ઇતિહાસમાં ચેતના આવીને નવો યુગ ફરી બેઠો છે અમ કહી શકાય. આ જ ચેલેન્જ આજના અમદાવાદ પાસે છે. શું લોકભોગ્યપ્લાનિંગ અને વિશાળ રસ્તાઓ સાથે આપણે આગળ વિકસી શકીશું. કે પછી માત્ર રીટેઇલ અને રીયલ એસ્ટેટ બુમમાં અનુકરણ કરીનેપસ્તાઇશું. છે કોઇ નવીન સર્જન આપણી પાસે. ૫૯૮ વર્ષ જૂની બ્રાંડ માટે.
Tuesday, February 3, 2009
૩૨ કરોડ ૯૯ લાખ ૯૯ હજાર અને ૯૯૮ વાર્તાઓ લખાવાની બાકી છે...
ભારતની ભૂમિ વાર્તાઓ માટે ફળદ્રુપ છે. આપણાં દેશમાં દરેક વાત માટે વાર્તાઓ છે અને વાત ના હોય તેની પણ વાર્તાઓ છે. ૩૩ કરોડ દેવતાઓનો દેશ કે જેમાં દરેક દેવ પાસે પોતાની મહત્તા પુરવાર કરતી વાર્તાઓ છે, જેને લોકો શ્રદ્ધાથી સાચી માને છે. આપણાં દેશમાં લગભગ આટલી જ સંખ્યામાં લોકો ગરીબી રેખા નીચે જીવે છે. મારી વાત માનો તો તેમની પાસે પણ અચૂક એક વાર્તા હશે રોજીરોટી મેળવવાની જદ્દોજહેદની, અને આ વાર્તાઓ તો ગ્રીક ટ્રેજેડી કરતા પણ વધારે ટ્રેજીક હોય છે.
Monday, January 19, 2009
વ્હાઇટ ટાયગર અને સફેદ જુઠ !
શબ્દો છે બલરામ હલવાઇનાં ઉર્ફે વ્હાઇટ ટાયગરનાં, એક કીટલીવાળા ટેણિયામાંથી ઉદ્યોગસાહસિક બનનાર, શાળાનો અભ્યાસ પુરો ન કરી શકનાર આ વ્હાઇટ ટાયગર ધણું બધુ કહી જાય છે આધુનિક ભારત વિશે...
આ વ્હાઇટ ટાયગરની સફળતાનો રસ્તો તેના માલિકની ગરદન પર છરીથી કપાયેલી લોહીથી લથબથ ધોરી નસ પર થઇને જાય છે. બેંગલોરમાં પોતાનાં ધંધો જમાવનાર આ એક સમયનો ચાની કીટલી પર કામ કરતો ટેણિયો, શેઠને ત્યાં નોકરી કરતો ડ્રાઇવર પોતાની સફળતાની વાત કરે છે ચાઇનીસ પ્રમુખને સાત રાત્રીઓમાં લખેલા સાત કાગળો દ્વારા...
કહે છે પોતાની હકીકત સ્પષ્ટ શબ્દોમાં
ઉદ્યોગસાહસિક કઇ રીતે બન્યો એની કથની...
અને હાર્દ સમા વાક્યો બોલે છે કે, ‘આ દેશમાં બે જ નિયતી છે ખાવ અથવા ખવાઇ જાવ...’
ખવાઇ જનારાઓનું વિચારનાર કોણ ?
પ્રશ્ન વ્યાજબી છે, પણ ઉત્તર નથી
સફેદ વાઘ આમ તો અનોખો અને સામાન્ય વાઘ જેટલો જ ખતરનાક હોય છે
‘વ્હાઇટ ટાયગર’ વિશે બલરામ હલવાઇ કહે છે કે, ‘એ એક એવું પ્રાણી છે કે જે આખા જંગલમાં સૌથી અનોખુ, શક્તિશાળી અને ખતરનાક હોય...’
પણ આ બલરામને ખબર નહિં હોય કે
સફેદ સિંહ વધારે ખતરનાક હોય છે
અને એનાથી પણ વધારે ખતરનાક હોય છે
સફેદ સિંહ દ્વારા બોલાતું સફેદ જુઠ્ઠાણું
આપણે ડરવા જેવું છે
કારણ કે આપણાં રાજ્યામાં ઉદ્યોગસાહસિકો
અને સફેદ સિંહ જ્યાં જુઓ ત્યાં મળી આવે છે
(વ્હાઇટ ટાયગર બુકર પ્રાઇઝ વિજેતા અરવિંદ અડીંગાનું પુસ્તક છે)
http://www.guardian.co.uk/books/2008/oct/16/booker-prize
Wednesday, January 7, 2009
કાંકરીયા ચાળો ! તળાવને તો વળી દરવાજા હોય....
હોઝ-એ-કુત્બ ઉર્ફે કાંકરિયા તળાવ અમદાવાદને ગર્દાબાદ કહેનાર જહાંગીરને પણ અત્યંત પ્યારું લાગ્યું હતું. બાદશાહે તુઝુક-એ-જહાંગીરીમાં નોંધ્યું છે કે, ‘આ સ્થળ અત્યંત રમણીય અને આનંદ આપે તેવું છે, આ તળાવની રચનાએ મને મોહિત કર્યો છે.’ આખા અમદાવાદને જેટલી આવડતી હતી તેટલી અને ખાસ કરીને એ જમાનામાં બાદશાહનો હોદ્દો ધરાવતી વ્યક્તિ લખી શકે તેટલી અને તેવી ગાળો આપનાર જહાંગીર પણ કાંકરિયાના કામણથી ઘાયલ થયો હતો.
તો યુરોપીયન ટ્રાવેલરો આ તળાવનાં વખાણ થોથા ભરીને કરે છે, અનેક ના સમજાય તેવી વિદેશી ભાષાઓમાં. બર્ગેસ અને ફરગ્યુસન જેવા સ્થાપત્યનાં જાણકારો પણ પોતાનો મત આ તળાવ વિષે ગર્વથી વ્યક્ત કરે છે. હુમાયુ અમદાવાદ આવનાર સૌૈ પ્રથમ મોગલ બાદશાહ હતો તેણે પોતાનું લશ્કર આ તળાવનાં કિનારે જ રોક્યુ હતુ. તે શહેરની સુંદરતાથી એટલો પ્રભાવિત થયો કે તેણે લશ્કરને ફરમાન કર્યું કે, ‘આ શહેરને કોઇ પણ જાતનું નુકશાન પહોંચાડવું નહિં.’
એમ પણ કહેવાય છે કે જહાંગીરને મળવા માટે અંગ્રેજ દૂત સર ટોમસ રોએ પણ બે દિવસ આ જ કાંકરિયાની પાળ પર પ્રેમીઓની જેમ ફિલ્ડીંગ ભરવી પડી હતી. રશિયાનો ઝાર અમદાવાદ આવ્યો ત્યારે આખા કાંકરિયાને રોશનીથી શણગારવામાં આવ્યું હતું. એ પણ પ્રસન્ન થયો આ તળાવની જાહોજલાલી જોઇને.
૧૪૫૧ થી કાંકરિયા અમદાવાદની પડખે ઉભુ છે, અડીખમ. આ જ કાંકરિયાની આસપાસ એક જમાનામાં દસ જેટલી ટેક્સટાઇલ મીલો હતી, ધમધમતી, સાયકલોની ઘંટડીઓથી ગુંજી ઉઠતું હતું કાંકરિયા. સલ્તનતનાં સુલતાનો, મોગલ બાદશાહો, યુરોપીયનો અને આઝાદ ભારત એમ કંઇ કેટલીય સીકલ જોઇ છે આ કાંકરિયાએ શહેરની. ચુપચાપ એક વડીલની જેમ, પ્રેમથી.
બાદશાહ હોય કે રંક, ઝાર હોય કે પ્રવાસી બધાને મોહિ લેતુ હતુ આ કાંકરિયા, પોતાના હાથ ખુલ્લા રાખીને આવકારતું તળાવ, જે આવે તેને છાતીસરસું ચાંપીને પોતાનું કરી લેતુ તળાવ, હજજારો પ્રેમીઓના અબજો સપનાઓનું સાક્ષી એવું આ તળાવ...
અચાનક થઇ ગયું દરવાજાવાળું તળાવ, હવે મને કોઇ એમ સમજાવો કે તળાવને તો વળી દરવાજા હોય,
એવું નથી કે ખિસ્સામાં દસ રૂપિયા નથી ટીકીટનાં...પણ હવે પગ નથી ઉપડતા કાંકરિયા જવા માટે
તસવીર : પ્રાણલાલ પટેલ, ૧૯૪૦ માં કાંકરિયા કંઇક આવું દેખાતુ હતું..